Οι Ενεργειακές Κοινότητες (Ε. Κοιν) είναι ένας θεσμός που έχει ως στόχο την καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχιας, την ενίσχυση της αξιοποίησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας από επιχειρήσεις, ΝΠΔΔ (πχ φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης, Εκκλησία) και ιδιώτες, ώστε εκτός από καταναλωτές να γίνουν και παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας, την οποία είτε θα πωλούν στο δίκτυο είτε θα συμψηφίζουν με το ρεύμα που δαπανούν. Μέσα από ενεργειακά εργαλεία όπως ο ενεργειακός συμψηφισμός (net metering) και ο εικονικός ενεργειακός συμψηφισμός (virtual net metering), η προοπτική αυτή γίνεται εφικτή.
ΠΟΙΟΥΣ ΑΦΟΡΑ:
Δικαίωμα συμμετοχής σε ένα τέτοιο σχήμα θα έχουν φυσικά πρόσωπα, νομικά πρόσωπα δημοσίου και ιδιωτικού δικαίου, όπως και ΟΤΑ πρώτου ή δευτέρου βαθμού. Για τη σύσταση μίας Ε.Κοιν. θα απαιτούνται τουλάχιστον πέντε μέλη, στην περίπτωση νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου, φυσικών προσώπων και νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου (εκτός ΟΤΑ). Αντίθετα, θα απαιτούνται τρία μέλη στην περίπτωση που η σύστασή της γίνεται μόνο από ΟΤΑ (και μάλιστα δύο στις νησιωτικές περιοχές), ενώ αν θελήσουν να συμπράξουν δύο ΟΤΑ, θα χρειάζεται τουλάχιστον ένα ακόμη φυσικό πρόσωπο ή νομικό πρόσωπο δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου. Σημαντικό στοιχείο είναι όμως η εντοπιότητα της πλειοψηφίας των μελών, καθώς τουλάχιστον το 51% των μελών πρέπει να σχετίζονται με τον τόπο στον οποίο βρίσκεται η έδρα της, ώστε οι τοπικές κοινωνίες να είναι αυτές που απολαμβάνουν τα οφέλη. Μάλιστα, για να αποφευχθούν τάσεις συγκεντροποίησης, εκτός από την υποχρεωτική συνεταιριστική μερίδα, έχει οριστεί ανώτατο όριο 20% στο συνεταιριστικό κεφάλαιο που μπορεί να αποκτήσει κάθε μέλος – με μόνη εξαίρεση τους ΟΤΑ, για τους οποίους το «πλαφόν» είναι το 40%.
Την ίδια στιγμή, το ποσοστό στο συνεταιριστικό κεφάλαιο δεν θα αυξάνει το «ειδικό βάρος» οποιουδήποτε μέλους στη λήψη αποφάσεων. Κι αυτό γιατί σε κάθε μέλος θα αντιστοιχεί μία ψήφος, ανεξάρτητα από τον αριθμό των μερίδων που κατέχει. Σε σχέση με τις ρυθμίσεις που προβλέπει ο νόμος για τις Ενεργειακές Κοινότητες, μία από τις σημαντικότερες ρυθμίσεις αφορούν την αξιοποίηση του virtual net metering για τις Ενεργειακές Κοινότητες που θα συσταθούν στην Περιφέρεια Αττικής. Κι αυτό γιατί, λόγω των περιορισμένων διαθέσιμων εκτάσεων στο Λεκανοπέδιο, ειδικά στη συγκεκριμένη περίπτωση το φωτοβολταϊκό σύστημα ή η μικρή ανεμογεννήτρια ΑΠΕ θα μπορεί να εγκατασταθεί και σε μία γειτονική περιφερειακή ενότητα.
ΠΑΡΟΧΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΙΝΗΤΡΩΝ
Τα μέτρα στήριξης των Ενεργειακών Κοινοτήτων ξεκινούν από τους σταθερούς συντελεστές φορολογίας εισοδήματος για πέντε έτη, εκτός από τα μικρά νησιά, όπου η αντίστοιχη χρονική περίοδος επεκτείνεται στη δεκαετία. Επίσης, οι Ενεργειακές Κοινότητες θα μπορούν να συμμετάσχουν σε προγράμματα του αναπτυξιακού νόμου και να αναζητήσουν χρηματοδότηση μέσω ΕΣΠΑ. Με δεδομένο πως οι συμπράξεις θα κινούνται γύρω από την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, αρκετά ακόμη κίνητρα αφορούν ειδικά την εγκατάσταση και λειτουργία μονάδων ΑΠΕ και Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης (ΣΗΘΥΑ). Έτσι, ένα σημαντικό κίνητρο είναι πως οι Ενεργειακές Κοινότητες θα μπορούν να αξιοποιούν τον εικονικό ενεργειακό συμψηφισμό (virtual net metering), κάτι που προς το παρόν επιτρέπεται μόνο στους κατ’ επάγγελμα αγρότες και νομικά πρόσωπα δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου που επιδιώκουν κοινωφελείς ή άλλους δημοσίου ενδιαφέροντος σκοπούς.
Επίσης, οι συγκεκριμένες μονάδες θα έχουν προτεραιότητα στην αδειοδότηση, θα απαλλάσσονται από το ετήσιο τέλος διατήρησης δικαιώματος κατοχής άδειας παραγωγής, ενώ θα καταβάλλουν μειωμένα ποσά εγγυητικών επιστολών για εγγραφή στο μητρώο συμμετεχόντων. Την ίδια στιγμή, θα απολαμβάνουν όρους προνομιακής συμμετοχής ή εξαίρεσης από τις ανταγωνιστικές διαδικασίες υποβολής προσφορών, θα απαλλάσσονται από το ειδικό τέλος 1,7% όταν συμμετέχει ΟΤΑ στην Ενεργειακή Κοινότητα, ενώ θα καταβάλλουν 60.000 ευρώ ως ελάχιστο κεφάλαιο για χορήγηση άδειας προμήθειας. Τέλος, για τις Ενεργειακές Κοινότητες θα ισχύουν ειδικοί και πιο ευνοϊκοί όροι στην περίπτωση που διαχειρίζονται υποδομές φόρτισης ηλεκτροκίνητων οχημάτων. Κατ’ ανάλογο τρόπο, θα απολαμβάνουν ειδικό καθεστώς όσες λειτουργούν συστήματα τηλεθέρμανσης, εγκαθιστώντας μία μονάδα παραγωγής θερμικής ενέργειας.
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ
Επαγγελματίες και ΜΜΕ Επιχειρήσεις
1. Πέντε ή και περισσότερες μικρομεσαίες εταιρείες (π.χ. ξενοδοχεία) συστήνουν μία Ενεργειακή Κοινότητα και εγκαθιστούν ένα φωτοβολταϊκό πάρκο σε κάποια έκταση εντός της Περιφέρειάς τους. Έτσι, ώστε μέσω του εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού (virtual net metering) η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια εγχέεται στο δίκτυο και συμψηφίζεται με το ρεύμα που καταναλώνουν τα μέλη της Κοινότητας, μειώνοντας επομένως το ενεργειακό τους κόστος.
2. Αγρότες και αγροτικές επιχειρήσεις δημιουργούν μία Ενεργειακή Κοινότητα (Ε.Κοιν.) για την εγκατάσταση μιας μονάδας βιομάζας, την οποία τροφοδοτούν με τοπικά γεωργικά απόβλητα. Η μονάδα παράγει θερμική ενέργεια, που αξιοποιούν π.χ. για τη θέρμανση θερμοκηπίων ή ακόμη και κατοικιών, αλλά και ηλεκτρική ενέργεια που είτε πωλούν στο δίκτυο είτε συμψηφίζουν με τις καταναλώσεις τους.
3. Κτηνοτρόφοι και κτηνοτροφικές μονάδες (βουστάσια, χοιροστάσια, πτηνοτροφία) εγκαθιστούν μία μονάδα βιοαερίου που με πρώτη ύλη τα κτηνοτροφικά τους απόβλητα (π.χ. ζωικά υποπροϊόντα σφαγείων, κοπριά) παράγουν ηλεκτρική και θερμική ενέργεια.
Ιδιώτες
4. Οι ιδιοκτήτες των διαμερισμάτων μίας ή περισσοτέρων πολυκατοικιών συστήνουν μία Ε.Κοιν., για να εγκαταστήσουν ένα φωτοβολταϊκό σύστημα ή μία μικρή ανεμογεννήτρια και να μειώσουν τους λογαριασμούς του ηλεκτρικού τους, μέσω εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού.
Δήμοι – Περιφέρειες
5. Για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας, τρεις ή και περισσότεροι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης, εντός μίας Περιφέρειας, δημιουργούν μία Ε.Κοιν. που εγκαθιστά ένα φωτοβολταϊκό σύστημα ή μία μικρή ανεμογεννήτρια, συμψηφίζοντας το παραγόμενο ρεύμα με τις καταναλώσεις ευάλωτων νοικοκυριών. Εναλλακτικά, από την πώληση του ρεύματος, θα μπορούν να επιδοτούν αναβαθμίσεις των κατοικιών πολιτών με πολύ χαμηλά εισοδήματα.
Τοπικές Συμπράξεις
6. Ένας δήμος, σε συνεργασία με δύο τουλάχιστον τοπικές επιχειρήσεις, εγκαθιστά μία μονάδα παραγωγής θερμικής ενέργειας με σύστημα τηλεθέρμανσης.
7. Ένας ΟΤΑ, μαζί με τοπικές επιχειρήσεις ή και κατοίκους, εγκαθιστά ένα φωτοβολταϊκό – αιολικό πάρκο ή μία μικρή υδροηλεκτρική μονάδα. Στην περίπτωση που πρόκειται για νησιωτική περιοχή, με προβλήματα λειψυδρίας, η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια θα μπορεί να τροφοδοτεί μία μονάδα αφαλάτωσης.
8. Με μέλη τοπικές επιχειρήσεις ή και τον αντίστοιχο ΟΤΑ, μία Ε.Κοιν. σε ένα τουριστικό νησί ή πόλη εγκαθιστά σταθμούς φόρτισης και προμηθεύεται ηλεκτρικά οχήματα, για την ενοικίασή τους σε τουρίστες.
ΣΕ ΠΟΙΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΘΑ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΠΟΙΗΘΟΥΝ ΟΙ ΕΚΟΙΝ;
Θα προβλέπονται τουλάχιστον 9 διαφορετικές δραστηριότητες που περιλαμβάνουν:
Φωτοβολταϊκά, Ενεργειακή Αναβάθμιση, Δράσεις για ευάλωτους καταναλωτές (πχ φωτοβολταϊκό για net metering που θα μειώνει το κόστος ενέργειας για κατηγορίες ευπαθών ομάδων) τηλεθέρμανση, ανάπτυξη εμπορικών ΑΠΕ, μονάδες βιομάζας με συμμετοχή της εφοδιαστικής αλυσίδας (αγρότες, κτηνοτρόφοι), μονάδες αφαλάτωσης σε νησιά, συστήματα ΑΠΕ με αποθήκευση και ηλεκτροκίνηση (δημιουργία υποδομών φόρτισης)